Saturday, 27 September 2014

WORSHIP (Pathian Chibai bûk)

 -  F. Gospelmawia

A awmzia sawifiah ngailo khawpa Mizotawng ang maia kanhmanlâr Worship tih hi Anglo Saxon thumal “weorthcipe” atanga lâk a niin – “Pathian zah taka chibai bûk,” tihna a ni. Mihring pian chhan diktak chu Pathian chawimawia, chibai bûk a ni. Siamtu chu a thilsiamte’n kan chawimawi chu kan mawhphurhna a ni hrim hrim. Pathian Chibai bûktute hi hlim in lâwm takin lâm mup mup mah ila, Pathian a lâwm loh chuan awmzia a awm chuanglo. Niguidella chuan “Pathian a awm ngei a ni, tihlanna pawimawh tak pakhat chu Pathian chibai bûk hi a ni” tiin a pawimawhzia a sawi. Thuthlung Hluiah worship ti a lehlin, Hebrai tawng hman lâr tak - "Histakhawah" tih chu zahna lantîr nana kûn hniam (bow down) tihna a ni, Shakah – “Pathian a zahawmna avânga loh theih lova inhlanna” ani. Tin, Abodah chu – “thiltiha rawngbâwlna & zahna lantîr” tih na a ni bawk.

Thuthlungthar en lok ang - "Proskunein" – “mahni aia ropui hmaa kûn hniam a, zahna lantîr tihna” te, Latreia chu – “thu mai nilova thil tih a rawngbâwlna leh inpêkna” tihna a ni ve leh a. Tichuan, worship chu “Pathian chibai bûkna & PathianFakna, thu mai nilova thiltiha Pathian tâna nun, inhlanna, Pathian nêna lêndunna, intawhna hmun & hun a ni bawk,” tiin a khaikhâwm theih awm e.

Electronic Media (TV, Radio, VCD, etc…) hmanginmahni In lum ah thingpui no dawmpahin Sermon ngaihnawm tak leh Fakna hla mawi tak tak ngaihthlâk tur a awm a, “Biak Ina In a inkhâwm kher a ngailo, Pathian thu ngaithlâ in rilruzawng zawngin amah het ihian chibai kan bûktho,” tiin mi thenkhat chuan Biak In ah inkhâwm an peihlo tan ta! Mahse Pathian hian mihringte hi mahni a khawsa tur leh ringtu mal tlât ni turin min buatsaihlo, ringtute inpumkhata, a huho a Pathian chibai bûkna hian Kohhran nih phung – Krista taksa a ti lang. Pawisa thîr lehlamah Ashoka Pillar a awm a, lehlamah a pawisa hlutna zât a awm a, a thenhran theihloh ang chiah hian Pathian chibai bûk leh Chanchintha hril leh Rawngbâwlna (mission) hi thenhran theih a ni lo. Tui luangchhuak lo chu a bawlhhlawh thuai a, a tawp thuai thin ang hian, Biak In / Hmun pakhata Pathian faka chibai bûk reng siin hlim leh lâm ah an duhtâwk a, rinna atang pêngbo in khawvêl mite mithmuh ah tui luangchhuaklo ang maiin “tenawm” an ni thuai thin. Pâwlchhuak (Secterian Group, e.g. Vânawia Pâwl, Khuangtuaha Pâwl etc…) te hian Chanchin tha hril an ngaihsakloh avângin an mahni thurin kalh chu an tuithlâr a, mipat hmeichhiatna pawh ui leh âr ang maia zalên taka hmangin a then phei chu an awm hial tiin an sawi, chutiang chu Pathian leh mihring mithmuhah a ten awm hlê a ni.

Sâptawng-a Church tih aiin Ek-kalew hi mizo tawng – koh-hran (called out community) hian a awmzia a phawkchhuak zâwk! Pathian in min siam chhan anga chibai bûk turin min ko a, tisa dâna awmlo tura KOH -hran kan ni, Kohhra nchu Krista taksa kan nih avângin a pâwnlamah “inlârna” emaw “Pathianaw” beiseivek a tul lo.

A Nihphung hrim hrim ah Pathian hi a ropui a, Amah chibai bûk chhan hi sawisên a ni lovang, thil ropuitak min tihsak lantîrna a ni a, Pathian a nih hrim hrim avânga fak leh chibai bûk hi kan uar lemloh tak, mahse pawimawh êm êm a ni si.

Hruihrual 2 insuih zawm tlat ang hian Pathian chibai bûkna ah hian thil 2 thenhran theih loh a awm a – Thuhriltute hmanga Pathian thuchah kan hriatna leh rilru, tawngka leh thitiha Pathian kan biakna / chhânlêtna a ni.

Tihtakzetin – Johana 4:24 ah “PathianchuThlarau a ni; a chibai buktu te'n thlarau leh tih takzetin chibai an buk tur a ni," a ti a. Tih tak zeta chibai bûk kan tum thin ka buai, in tih mukna (orthodoxy) nen ngaihfin a awl. . “Tihtakzet” ti a kan lehlin “alletheia” tih hi English version ah chuan “truth” an ti a, a ngialngana lehlin chuan thutak, thu dik tak tihna a ni mai a, mahse chu aia ropui zâwk a ni!

Alletheia chu thutak ni satliah lovin amah La Isua ngeiiin Pathian chhan damna chanchintha puandarhna a ni bawk, chuvângin Pathian chibai bûkna hi Biak In kil Lî chhûngami puipungkhâwm, programme hrang hrang avânga kalkhâwm kan nilo, chanvo tih hlawhtlin tumna chauh emaw lan mawi tumna leh lemchang nun a tel thiang lo.

BEIRUAL 2014 KAIHHNAWIH

.Zirlai 3-na

KRISTIAN NUN CHU RINNA-A NUN A NI
 - by F. Gospelmawia

THUHMA
 Isua Krista tana kan inpêkna ni atangin kristian nun a in tan nghal a, fa nihna neiin Pathian ringa nun chu a tih makmawh a ni. Rinna awmzia a sawifiah a ni ber e. Zanina kan zir tur hrulah a KAIHHNAWIH ziak leh ngawt teh ang.

1. Thuawih nun
 Priority set –up (ti mai ila) pawimawh zia sawiin kan nuna thutlûkna sang ber decision maker chu “ka ngaihdân” “ka zchâk zâwng” emaw “tha nia ka hriat” ah ni lovin “Isua duhzâwng dah pawimawh ber nun” hi rinna nun niin Thuawih nun a ni nghal.

2.Siamtharna nun
Rom 12:1-2 ah “lo danglam zâwk rawh u” tia kan hmuh hi siamthar lehna ai mahin inthlâk danglam a kâwk mah mah zâwk. Siamtharna (renew/revival) ni mai lovin inthlâk danglam (transformed” a ni. Phengphehlep chu hnim hnah ah a tui a, pangang ah a lo keu a, a hnu ah buhchiûm ah chang in a chhûngah a awm a, tichuan a hnû ah phengphehlep mawi takah a lo chang ta. He phengphehlep inthlak danglamna / thanlen dan (life cycle) hi metamorphosis ti a science-a kan zir thin kha a ni. Chu thumal s (methamorphos) chu hman a ni. Ramhnuai hmun hnawng chepchuap leh ni eng pawh hmu lo-a Buhchiûma tawm thin pangang chu hmun nuam leh thengthaw nuam tak pangpar mawi tak bulah a tlâwk ta, insects ei thin pannagng chu phengphehlep a nih tawh a vangin Pangpâr zû thlum tak a dâwt ta zawk. Het pangang inthlâk danglam ang deuh hian Kristan dik tak chu a awmna hmun leh ei duhzâwng leh rilru a danglam ta a ni.

3. Khawvel nena inmihran
Hei hi uar fâl palh a hlauhawm. Khawvêl atanga in la hrang hrim hrim tihna a nilo. Lal Isua ngeiin “khawvel Eng in ni” tiin khawvel nen inmihran lova, midangte tana entawn tlak “model” ni turin min ti zawk. Khawvel thil leh a chhunga awm te sual hlawm anga kan ngai hi a fuhlo deuh. In mihran tih hian a tum tak chu “value system” thlak danglam, Pathian duhzawng anga he khawvela nun hi a sawi tum ber a ni zawk.

4.Beiseina nung neih
 Future ah enge lo thleng ang? Tiin kan ngaihtuah fo. Beiseina nung chu hun lo la awm tura kan duhthusam & suangtuahna (dream/utopia) satliah nilovin thil chiang sa beiseina a ni (e.g. Lal Isua a lokal leh dawn). Sakawlh seh hlum tura Kristiante ennawm atan an tih hlum thin khan, duh se an thi lo thei, Lal Isua phatsan se, an tihlum lovang. Mahse Sakawlh seh kha an huam hrim hrim a nilo! An huaisen ta em em pawh a la ni chuanglo! Thlarauvin a luah khat a, an vai riai a, zêl ang deuh in an awm pawh a ni chuanglo!! Sakawlh seh emaw sawisak hlum kha an hlau tho alawm, mahse Lal Isua phatsan kha an hlau zawk a, Pathian thu zawm loh an hlauh em avangin sakawlh in a seh hlum/ an ti hlum thin zawk ani.

5.Inpawlhona nun neih
 Fellowship - “an za in an awm ho a, chhang an phel a (ruai an theh/chaweikhawm, buhfai aiah chhang an chaw ah an hman acangin), tawngtai in Pathian an fak ho thin a, NITIn Pathian in a chhandam mekte chu member ah an inpe zel a ni” tih Tirh Bung 2 ah kan hmu. Kristiante hi Pathian in mal tlat turin min siam lo! “Biak In ah inkhawm a ngai kherlo, ka room ah LED Screen tha tawk a awm, Joyce Meyer emaw Hillsong praise n’ worship rilru & thinlung takin ka en anga, ka tawngtai anga, ka zai ang etc..” tiin Ringtute Kalkhawm/inkhâwm ngaihpawimawh lohna a awm ve zeuh thin. “Koh + Hrante” hi mal tlat tur ni lovin a huhova Pathian fak, zai, tawngtai turin min ti, mimal in devotion mahni chauh a a neih hi Inkhawm ho thlakna ni lovin a piah lamah a mahnia Pathian pâwl (personal devotion) chhunzawm tur a ni zâwk.

6.Ringtu nun mawhphurhna
Bangalore –a Pathian thuzirna lâr tak UTC khuan thupui pakhat an neih chu “freedom with responsibility” tih a ni. Zalên chungin mawhphurhna a nei tel. Sense of belonging (neitu nih inhriatna) dik tak chuan sense of responsibility (nihna in a kentel MAWHPHURHNA a ngaipawimawh ngei ngei. Kristian tam tak NIHNA Upa, Rbt. O.B. etc...nihna (title) nei turin lem an chang a, nuam an ti hlê./ Mahse a lumûm Nihna neilo an nih hunah an active leh manglo! Re-charge tha lo deuh a ning! Hengte hi kohhran tan mi hnawk an ni fo.

(a) Nausen chu Vawksa leh Arham buhfai bâr a ei tir tum chi a nilo, hnute tui a mamawh, chu pawh pêk a ngai, amahin a la thiam lo, chuatiang deuhchu kristian nun pawh hi a ni.

(b) “Look before you leap” "Tâwngpâwng zuan tawp suh, i tlâkna tur, i rah turah khan thil hriam emaw nangmah ti na thei che a awm maithei, en hmasa rawh an tih ang deuhin Kristiante pawh kan invêng tur a ni.

Pathian thu (Bible) hi khandaih hriam tawn angin tehkhion a nih kha. Hmanlai chuan chu Khandaih/Samurai? Chu Hmelma tihhlum nan (offensive weapon) atan chauh ni lovin mahni invên nan (defensive weapon) atan an hmang, chu khandaih vêk chu Chawhmeh chan / vel nan an hmanglo tih tunge sawi thei? An riltam huna an ei tur buatsaihna (nurturing & feeding) atan pawh a tangkai tho, kan ti thei ang.

Friday, 26 September 2014

POST MODERNISM

- F.Gospelmawia

Tunlai khawvel awmzia sawi nan “global village” an hmang thina inkalpawhna leh inbiak tawnna hmanrua a that tawh mai bakah sumdawnna thila kan inzarzawmna hian kan nun a chinglet nasa tawh em em a ni. Khawvel hun hrang hrangah hian ei leh bar, sakhuana leh politics chung changah ngaihdan ding chang bik (ideology) hi a awm zel a. Neoliberalism hian kan khawvel economy leh inrelbawlna a fan ril hle a, postmodernism hian kan culture leh sakhuana a khawih nasa hle bawk a ni. Mizo Kristiante pawh Kohhran hmasate ri kham chhungah ngawt kan tawm reng thei bik tawh lova, heti zawng hian a lo ni ve thei tho mai tihna rilru thalaiteah a piang nasa telh telh bawk. Satanist, atheists leh ngaihdan maksak tak tak nei, a bik takin kan thalaite zingah an pung tial tial niin a lang. Hei hi kohhrante hian a chhanletna (response) kan pek tur a ni dawn lawm ni?

Post-modernism chu enge?
Post-modernism hi lemziak mite term hman hmasak a ni a, mite tihdan leh a hun laia kal phunga an neih loh ang taka thil thar ching chhuaka lem ziak sawina’n an hmang. Cinema leh painting lama kal mite hyper-reality an hman tangkai dante hian post-modern awmzia chu a tifiah viau. Chutiang zelin architecture-ho zingah pawh he tawngkam hi hman zel a ni. Tichuan postmodernism chu kal phung nghet atanga zalenna ti ve ta ngawt ila a dik mai awm e.[1] Thil engkim ngaia kan lo neih tawhte pawmzam mai lova kawng dang dapna tiin a sawi theih anga, kal phung nghet atanga helna tiin a kawi zawng deuh hlek chuan a sawi theih bawk awm e. Sakhuana chung changa kal phung te, incheina te, nu leh pate thuneihna leh science nen lam hian postmodernism chuan a rawn challenge ta a ni. “Thudik ber (absolute truth) a awm bik love, tihkhan i ngaihtuaha keiin tihian ka ngaihtuah a ni mai” tihna khawvelah kan awm ta a ni. Mipat hmeichhiatna chung changah phei chuan tun leh tunhma zahthlak kha a inthleng thawk ti ila kan uar lutuk lo ang chu maw. Mipa leh hmeichhia kher inneih tur a ni bik lo tihnate pawh postmodernism vek a ni... “ni bik lo” hi a tam khawp mai. Kal phung nghet leh pawm dan tlanglawn kan lo neih thin (metanarrative) bansanna tite pawhin an sawi.

Pre-modern: Pre-modern, Modern leh Post-modern hi hun inchherchhuan ang zawnga hrilhfiah zawh theih a ni lova, a chhan chu postmodernism hi a bawplawka lak chuan hun lo la thleng miah lo, tun hnu kawk a ni tlat a ni. Chuvangin mihring rilru sukthlek inthlak danglam sawina angah ngai ta ila a fuh zawk awm e. Pre-modern-ah kha chuan science lama hriatna a la beitham hle a, khawvel hi universe center niin ni leh thla leh arsite hi a velah an her kual nia hriat lai kha a ni. Nunphung a la mawla roreltute leh sakhaw hruaitute ngaihdan leh zirtir dan piah lamah ngaihdan thar a piang tlem hle.

Modern: Hun a kal zela Copernicus-an ( 1473-1543) leiin ni hi a kal hual zawk thu a sawi a, Gallileo-an (1564-1642) a rawn nemnghet ta a ni. Mahse vanduaithlak takin a hun laia Roman Catholic Kohhran chuan zirtirna dik lova puhin an man ta a nih kha. Voltire-a (1694-1778)a lo ang ve a, a hun laia Christian thurin a rawn sawi nghing ta lawih lawih maia, modernism a lo intan ta a ni, a zia rang atan rationalism a ni bawk. Doctrine of trinity leh Lal Isua Pathianna te chu science kalh an nih avangin an lo paithla a, thudik/thutak tehna ber chu scientific prove a awm em tih hi a ni ta zel a ni. Kum 1750 vel atangin industrialization a lo intana khawvel hriatnain hma a sawn zawt zawt maia Kohhran kalphung leh thurin chu mithiamte ngaihdanah a hlui zo ta a, Pathian meuh pawh sirah hnawl duhna a lo awm ta a ni. Hei hian a hrin chhuah chu mihring dah pawimawhna leh dah ropuina (humanism) a ni. Humanistic philosophy leh psychology te chuan khawthlang lam chu tun thleng hian a fan hneh em em mai a ni.

Chhei le! Chutia modernism chu thudik pai tak leh hringfate zinga enna rawn thlentu nitura miten an beisei ang hehuin thil a lo inher danglam ta hlek lo mai. Industrialization leh science lam hmasawnnate chuan hringfate tana enna rawn thlen a hnekin hun thim takah min luhpui ta zawka. Finna leh changkanna hmangin inawpbehna (colonialism) a lo hluar zuala. Khawvel indopui 2-na tirapthlak zualtu hmanrua mai a lo niin miten an hria a, mi rilho bei a dawng ta. Hitlera pawl an lo lena concentration camp a tuarna rapthlak tak maiah khan modernism laka beiseina chu a tawp ta ti pawl an awm bawk. Science chuan Pathian awm leh awm loh a prove thei der lo maia, hmasawnna a thlente pawh chu hmasawnna a ni tak tak em tih hi zawhna pawimawh tak a ni. Indona hmanraw changkang leh ralthuam hlauhawm pui pui siamchhuahna te, kan khawvel environment lo tla chhe zelte hi modernity-in a ken tel te an nih tlat avangin modernism lakah hian mi thil chhut ril deuhte bei a dawnga Post-modernism a lo piang ve leh ta a ni.

Modernism zia chu capitalism, individualism, materialism, consumerism, scientism.... an ni. Heng nawmsakna leh sum leh pai lama hlawhtlinna te hi sakhuana leh Pathian hriatna tel lo pawha neih theih nia hriatna hian sakhuana leh Pathian hi tangkai lo nia hriatnaah mite a hruai luta, death of God theology pawh a lo chhuak ta hial a.

Post-modern Modernism enchhinna chu a fail tak avangin rationalism leh scientific truth kan tihte chu post-modernism chuan a rawn paihthla ta a, anti-modernism ti a hriat a ni bawk. Post-modern khawvelah zet chuan “thudik tluantling (absolute truth) hi a lo awm thei tak tak love” tih hi au hla ber pakhat a lo ni ta a ni. A lehlamah chuan “engkim mai hi thudik (truth) a ni thei vek” an ti lawi si a ni. Miin a duh leh milem a bia anga, a duh leh Pathian awm a ring anga, duh leh a ring lo anga, mahni pawm dan dan a ni ta ringawt mai a ni. Context an ngaipawimawh em em a, truth pawh context-in a hril ber a, tu emaw tana truth kha ka tan a ni lo thei, chuvangin khawih theih leh hmuh theih loh chung changah (metaphysics) chuan thudik tluantling a awm thei lo an ti a ni. Crime em a nih loh chuan eng anga ngaihdan maksak pawh nei la post-modern zia a ni vek mai. Morality pawh a awm tak tak bik lo, culture thil mai a ni, duh leh miin a duh angin sex a hmang anga, a duh leh nupui atan mipa pawh a nei anga, chutiang bawkin pasal atan pawh mipa kher a ngai bik lo, a neitu thu thu a ni mai. A tha lamah chuan potmodernist-ho chuan social justice, ecological justice leh economic justice hi an thil uar em em te an ni. Zygmont Bauman-a’n “The postmodern mind seems to condemn everything, propose nothing. Demolition is the only job the postmodern mind to be good at” a tih hi a awm ang fu mai.

Post-modern spirituality: Sakhuana tel lo hian a thlarau theih em? Post-modernism-ah chuan sakhuana tel lova thlarauna hi a lar khawp mai. Post-modern theology pawh atheism leh pluralism zul zui a ni. Charles Darwin-an nunna lo intanna a hrilhfiahna avang te, Freud-an Pathian chu mi chkloten inphenna tur “heavenly father” an mamawh avanga an zeldin chawp mai anga a sawi avang te leh thenkhat chuan khawvel sualna leh harsatna namen lote hi Pathian awm tak tak nise a thlentir lovang tihna avangtein Pathian awm rinlohna hi a lo chhuak a ni. Nietzsche, German philosopher-in “God is dead” chung chang a ziak khan Pathian ber awm ta lo chu thudik tluan tling (absolute truth) dik leh thianghlim (morality) judge-tu bik an awm thei lo tih Ngaihdan a lo punlun tana postmodernism-in zung a kaih tan ta ni.

Post-modernism a spiritual movement lar tak mai chu “New Age” movement hi a ni “pot-modern spirituality” an ti bawk He movement-in a Ngaihdan chuan rilru chhungril dam veng vengna (psychological integration) hi tlarauna chu a ni ber mai. New Age chuan post-modernism ang chiah khan duh duh lam hawi phalna a keng deuh rohva hmanlai sakhua (primal religion) an ngaisang thar leh a, “neo-paganism” te pawh an tih phah nghe nghe a ni. Khawthlang lam leh khaw chhak lam spirituality kai kawpin thurin leh sakhaw hrang hrang la lawrin pluralistic takin an kalpui a, witchcraft leh sorcery thlengin a leng vek a ni. Psychologist hmingthang Carl Jung leh Abraham Maslow te celebrities zingah Oprah Winfrey leh mi dang dangte, leh India ramah Sri Sri Ravi, Baba Ramdev leh Deepak Chopra te hi he movement zuitute an ni.

New Age movement hming dangte chu - New world consciousness, New World Orientalism, Cosmic Humanism, Human Potential Movement, leh Wolistic Health Movement te an ni. Hemi ang deuh bawk New Age cult an tih mai Scientology, “Chrurch of Scientology” tia hriat pawh hi science fiction ziak thintu L. Ron Hubbard-an (1912-1986) 1950 vela a tihlar a ni a, mi thiam leh lar pui pui zuitu an awm teuh. Mak deuh mai chu heng movement hruaitute hi an hausa thei em em mai a ni. John Travolta leh a nupui Kelly Preston, Erica Christensen, Pricilla Presley te nufa, Tom Cruise leh midangte, hi milar scientologists an ni. Mihring nih phungah thil tha tam tak an inzirtira, mahse kawng thenkhatah khawvel an chawk buai fu lawi a ni.

Post-modern spirituality chu a secular ta hle maia, thih hnu piah lam thlirna aiin nitin nun atana inhnangfaknain a buk rit zawka, sakhaw thurin leh kalphung leh theology te chuan hnualsuat an hlawh. Rilru damna leh lungawina an changchawi hle a, midangte leh thilsiam dangte nena inrem taka khawsakho an thupui hle a hun kal tawh lam an buaipui vak lo. Sawi tawh angin humanism-in hmun a pawimawh tak a luah a, humanistic psychology chu an sakhua ber niin humanistic psychologist-te chu an puithiam-te an ni deuh ber mai. Mihring suala kan tlukna chung chang Bible-ina a sawi hi kalh-in mihring chu a nih phunga tha, engemaw hlek avanga kal sual thei mai a ni tiin amaha theihna awm hmantir kha tanpui dan kalhmang a ni. Tichuan post-modern age a lar tak mai chu Pathiana rinna nghah aia mihringa rinna nghah inzirtirna a ni. “Be yourself”, “trust in yourself”, “follow your heart/instinct” tih te hi an gospel a ni a, mihringah hian theihna ropui tak a awma chumi hai chhuak tura inrintawkna neih chu thil pawimawh berah an ngai a ni.

Mizo Kristiante
 Christianity hian khawvel hun hrang hrangah leh hmun hrang hrangah tisa thilah leh thu leh hlaa beih a tawk nasa em em a, mi tam tak an pelhe phah bawk. He beihna hmachhawn kawngah hian Kohhran meuh pawh a chesual zeuh zeuh thin. Mahse Pathian Kohhran chu a ropui ngaiin a ropui renga, fak hlain “heatah thiat mah se hmun dangah a din thar” a tih angin a kawng hnawk tak karah hian Pathian thutak chu luite fim tak angin hman atanga tun thleng hian a luang riah reng tho a ni. Kohhran meuh pawh a kal her tlun tlun laiin thih ngama thudik tantu John Huss, Waycliff, Polycarp leh midang tamtak an awm reng tho thin. Pre-modern hun laia puithuna leh intih khun khanna a Kohhran a kal ral lek lek lai pawhin Pathian thudika ding nghet an awm renga, scientific knowledge leh rationalism-in Pathian a that nia an ngaih lai pawhin rinnaa ding nghet tlat an awm reng thova, post-modern hunah pawh hian ngaihdan mak pui pui lo piang mahse khawngaihna avanga misual chhandamna tuipuia Pathiana beiseina nung neitu an pung ve reng zel tho a ni.

Mizo Kohhrante pawh hian hun rei tak chu deh loh sakei huai an sawi ang deuhvin tawh thiang lo ang deuha ngaih kan hlawh thin. Zuruiin Kohhran Upa khawlaia an tawhin an kal ngil nghal awt awt thin, Kohhranin a tih chu Pathian tih tlukin kan ngai thin. Mahse tunah chuan a ni tawh lo tan mek, Pathian leh ramhuai hlau lo an tam tawh. Hei hian thlarau leh nun ulukna lama kan tlak hniamna kawk pawh a ni maithei, mahse min thlifimtu zawkah kei chuan ka ngai. Pathian tihna, thianghlimana, hmangaihna leh dikna tak tak hi chu a zahawm pangaiin a zahawm reng. Kohhran mi leh, a bik takin, hruaitute hian Kohhran leh Bible zara zahawmna mai a tawk loh zia kan hriat a pawimawh a ni. Kohhran hmalakna leh kal phung chung changah pawh tim hauh lovin min la hmachhawn zel dawn. Krista zar ni lo Kohhran zara ropuia lang kan tam em? Takna, thawhrimna, a tak ram nunpui, hmangaihna rawngbawl hna kalpuia khawvel hmaa lang tlang ngama kan awm a pawimawh hle mai.
Thangthar hriatna zau tak tak nei ten khawvel hmun danga an tihdan an zir meka, thlarau khawvelah pawh hian mi nazawng rin aiin an lo kal thui tawh awm e. Satanism, occult, witchcraft, atheism, .... min luh tan mek a ni.

American Christian leader pakhatin Mizo sakhua la cham bang emaw let leh emaw kan awm leh awm loh min zawt a, kan awm loh thu ka sawi chuan mak a ti hle a, “nakinah chuan let leh an la awm maithei” a tih khan, Shillong to Aizawl Night bus a MZP hruaitu nia insawi rui deuh phet phawtin “Jehova kan mamawh lo Pu Vana a tawk” a tih lang lang kha ka hre chhuak zawk mai. Post-modern Mizo Kristian Engtin awm zel ang i maw....

Tlangkawmna
Pre-modern, modern leh post-modern hun theuh leh a hun laia ngaihdan ding lai atangte hian a tha lai lawra Pathian thutaka din ngheh reng si hi kan dinna tur ni awm tak a ni. Puithuna tradition a Kohhran inhung lutuka a that loh zia Pre-modern hun atngin kan zir anga, khawvel finna (science & rationalism) hian mihring mamawh a phuhruk loh zia modernism atangin kan zir chhuak leh anga, Post-modernism hian Pathian aia thlan tur leh zui tur dang tha a chhawp chhuak chuang lo tih hi kan zir chhuah leh turah ka ngai. Amaherawhchu hun hrang hrangah hian a tha lam pawh zir tur a awm ve zel. Thil engkim mai rationalize a Kohhran tradition, symbol, leh practice te hnualsuat vek hi a fuh lo. A lutuk erawh a awma, mihring chhia-leh-tha-hriatna hnualsuata awm rau lutuk tum a fuh hek lo. Post-modernism asocial, economic & ecological justice te hi Christian zirtirnaa awn sa ve reng a taka kan practice tur a ni. Hnam naupang tih takah ram danga nunphung leh thlarau lam thil an experience hi kan tawng chho ve zel a thil thar lutuk hi engmah kan tawng lo. Post-modernism pawh a hming leh a ziarang hre lo mah ila a ideology hi chuan min chim ve tan mek tih social networka kan rilru sukthlek atangin a hriat theih e. Post-modernism zia rang pakhat sual ngaihzamna lakah hian kan fimkhur a ngai tak meuh a ni.

Thursday, 25 September 2014

GOD’S NOT DEAD



“Josh Wheaton chu College zir lai niin philosophy subject lain; naupang zirtir thiam tak, Pathian awm ring lo mi Professor Jeffrey Radison chuan a zirtir \hin a. An class chu a nuam thei viau mai, mahse an Prof. hian tihdan phung mak deuh mai a nei pek a, a zirlai te chuan an zirlai zo turin ‘Pathian a thi” tih an puan ngei ngei a ngai! He a thil ph<t hi kristian zirlai  Josh chuan a duh lo fithla \hak; dawt hmanga Pathian sawichhiat a duh lo hul hual. Pathian a thih leh thih loh chungchangah an Prof. Radisson leh Josh te chu zirlaite hmaa debate-ah an incho ta rup mai. |um thum debate-ah an thu inchuh chu chinfel ni se tiin thutlukna an siam a, endiktu hranpa pawh awm lovin zirlaite chu endiktu an ni vek a, anni hian a chak zawk pawh an thlang mai ang.

A hun a thleng ta, debate vawikhatna chu an nei a, Prof. Radisson chuan a zirlai Josh-a’n minutes 20 chhunga Pathian awm zia a sawi te chu hnehsawh takin a hnial fithla zung zung a, an debate \umhnihnaah pawh chutiang tho. Kristian zirlai huaisen Josh-a chan a chhiat takah chuan a ngaihzawng Kara chuan an Professor hnialkalh zawnga ch>t lak zel chu a hmakhua atan a \ha dawn lova a hriat avangin Josh chu a \hen ta hmak a. Mahse, Josh-a erawhin tlawm a tum lo, a rinna a dinpui tlat avanga hnawla a awm chu na ti mahse a paidam lui a. Debate \um thumna atan a inbuatsaih sauh sauh a, thil tih tawh veka hlawhchham a duh lo. Mahse, chu an Professor fing tak hnial thlak dan tur chu a hre fuh thei bawk si lo, a hmangaihin a lo phatsan bawk nen a rilru chu a buai hian a buai nuai nuai  a ni ber.

Debate \um thumna leh a hnuhnung ber chu an nei leh dawn ta. A zirlaipui te chuan Josh chu \an viau mahse han puih ngaihna an hre si lo, thaw d>p d>pin an awm a, an debate hmasa anga thil a kal a nih ngai chuan Pathian awmloh thu tlangaupuitu chuan hnehna a chang ngei dawn. Thil engkimah a t^wp hi a pawimawh \hin >m avangin a pawimawzia hretu zirlai kawlhrawng Josh leh Professor leili \ha Radisson te chu an \anna dikzia tihlanna tur hnialkhan pai \^nin an inhmachhawn leh ta.

Debate \an a\anga reiloteah chan \ha zawk tura an ngaih Professor Radisson-a thusawi lai chu pawtchatin Josh chuan chang fel fawlin, “ Engvangin nge Pathian hi i huat >m >m” tiin a han zawt a. Chhanna a awm lo, khuavang kal lai ang maiin Hall chhung chu a  reh \huap a, a vawihnihna atan Josh chuan a zawhna ngai chu a zawt nawn leh sak a, awihawm taka thusawi thiam Prof. Radisson chuan sawi tur a hre lo! Insum zo lovin a nu damlo dam leh nana vawi tam tak a \awng\ai chung pawha a beisei ang chhanna a hmuh loh avanga Pathian a huat thu a rawn sawi a. Chan \ha zawka \ang m>k Josh-a’n a la duh tawk lo, a dinna a nghet tawk a ni tih lanfiah tir nan Professor chu, “ Engtin nge thil awm lo pui chu i huat theih si” tiin a la zawt fan a. Chu zawhna chhangtu neilo avanga an reh \huap lai chuan thawklehkhatah zirlai zinga mi; Pathian awmloh thu hrilha a pa-in a chawm len, kristiana in pe ngai lo tura a hmin fel ; Martin-a chu, “ Pathian a thi lo” tiin hall kh^wk rum rum khawpa ringin a rawn au chhuak a, a zirlai puiten an thl^wp ngang mai. An Professor erawhin ui dawi zawk chan changin mei khupin chu hmun chu a chhuahsan ta a ni. He an debate hian rah \ha tak chhuahin zirlai hawklak; Pathian a awm nge awm lo tia buai \hin te chuan Pathian an hmuh phah a. Professor Radison-a erawh vanduai thlak takin car chesualah thih ngamin a hliam a, Pastor Dave-a puihna zarah a thi hma lawkin a piangthar ta  a ni….”

Amah chu : He film hi  Chinese-American Dr.Ming Wang-a chanchin behchhana siam a ni a. Wang hi kum 1982 khan China a\angin USA-ah a p>m l<t a, USA-a a luh tirh hian $50 leh Chinese-English dictionary chiah a nei! Havard Medical School a\angin \ha takin a zir chhuak a, United States-a eng zung z^m chakna hmanga mit zai thiam (Laser Cataract Surgeon) hmasa ber a ni nghe nghe. A college kal lai hian Pathian awm leh awmloh chungchangah a rilru a inkh^p nasa \hin hle a, he a buaina hi an professor pakhat chuan lo hmuthiamin Pathian a awm a ni tih hrilhin a tih chianna tur hmanrua leh entirna hrang hrang a pe \hin. A chang chuan, “ Car te hi han en la, a siamtu awm lovin engtin nge an awm ngawt ang” tiin zawhna a zawt bawk \hin. Hetia an inkawm fo takah chuan Wang hian Pathian hmuin kristian \ha tak a lo ni chho a, China rama Chanchin |ha thlentu pawl - Wang Foundation for Christian Outreach to China leh Wang Foundation for Sight Restoration dintu a lo ni ta hial a ni. A chanchin hi Rice Broocks chuan ‘God’s Not Dead’ tih lehkhabuah tarlangin hemi behchhan hian khawvel huapa Kristian film hlawhtling ‘God’s Not Dead’ tih a lo chhuah phah ta a  ni.

‘God’s Not Dead’ tih film hi $2 million lek senga siam niin rin phak bakin a hlawhtling a,kumin March ni 21-a tihchhuah niin khawvel hmun hrang hranga Theatre 780 chuangah chhuah tawh niin June ni 18, 2014 thleng khan $62,617,540 zet a la lut tawh a ni. He film hi tunhnaia film tihchhuah te zingah chuan a \ha ber a sawi a ni bawk.

Thawnthu mai ? : He film hian tunlai khawvela mihring te nunzia  a tarlang chiang hle mai.  Khawvela \halai tam tak hian Eden huana Eve leh Adama chanchin te hi pipute thawnthu hlui, un tawh takah an ngai a, ngaihnawm an ti tawh lo. Thupui fun takin han hlap ngial mahila a tla na tawh lo. Pathian Engkimtitheia, danglam ve ngai lo, kumkhuaa pangngai reng pawh hi an tan chuan suangtuahna pakhat ang lek a ni a. Vana putar awm ve satliah, chakna leh theihna pawh nei tawh lo angin mi tam takin an ngai tawh.

Khawvelah hian Pathian awm ringlo hulhual (Atheist) hi ramthar din tham zet an awm a, Pathian awm leh awmloh  mihringin kan hre phak lo titu (Agnostic) pawh p<l tham zet an awm! A kum telin hei hi a nasa zual zel lehnghal a, a mangan thlak a ni. Pathian a awm tih ringtute zingah pawh Anton Levey zirtirna pawma biak tur zawk be lova, Pathian hmelma zawk pathian tlat hi kan ram ngeiah pawh an kat ta nuk mai. Milar leh ropui kan tihte zingah sakhaw dukdaklo biak a hluar a, a tak ram thleng pha lo sakhaw phuahchawp – Scientology, Kabbalah etc. zirtirna ten an nunah hmun a chang lian a, anmahni ngaisangtu ten an ngaihsan zawng te sakhua chu i he lovin an zui ve mai \hin. Milar leh hmingthang ngaihsanna a nasa a, \henkhat phei chuan Maradona Kohhran te an lo din thul, sakhaw hrang hrang zirtirna z<lzuia pawm nuam leh nun uluk ngai lova zawm mai theih; thlarau nun khawih pha lo zirtirna hrang hrang pawh a ngampa s^wt hle.

Min ch$m lo tura kan ngaih thil te chuan min chim a, ral hriata kan hriat \hin te kha kan ta a lo ni ta. Hun reilote liamtaah khan “ USA-ah Setana bia an awm” tih an sawi a, mak ti takin chilthli tla duah duahin kan ngaithla a, hah$pin kan sawi chhawng \hin. Tunah erawh ch<ng mi ten nen chuan chawb>l khat kan zenho ta reng mai. Social Media lam han hawi ila – Setanic, Atheist etc. ho ten inthlahrung lo takin Facebook group an siam chuai chuai a, an thurin ^tthlak takte chu a mawl ang angin an tlangaupuia. Heng mi te hi tudang an ni lo, kan chi leh kuang, kan hnampui, \awngkhat kan hmanpui, \henkhat tan chuan kan \hiante, thenkhat tan phei chuan kan fanu leh fapa te an ni a. Hmalakna tur a va tam em.

Ka mit hmuh leh ka beng hriat ten.. : Kan mit hmuh leh beng hriatte hian kan rilru s<kthl>k zawng nasa takin an thlak danglam \hin. Beng hriatna maia kan thil hriat chuan hriat kim a hlawh lo va, reiloteah theihnghilh a ni \hin. Mit hriatna nena a \ankawp erawh chuan thinlung pheka ziak ang maiin a chiang a, bengin  theihnghilh mahse mithlaah a la cham reng \hin (he thil hi zirtirtute chuan an hrechiang).He khawvel \hang chak takah hian hmasawnna hi a zuan in a zuang a, chu chuan keini pawh min tuam m>k. Changk^nnain a ken tel thil hrang hrang te hi do hneh chi a ni lova, chuvangin a \ha zawnga hman kan inzirtir a ngai.

Television han en ila- chhungkuaa enho atana hrisel a tlem tial tial a, local channel a\angin k<mk^r lang vek film an rawn pe chhuak fo bawk nen. ‘En suh’ tiin pa berin thupek han chhuah ngawt mahse, a en tam ber leh hman ber chu en lo tura kan duhte kha an lo ni \hin bawk si, thlunglu a hai e. Naupang en atana him ni a kan ngaih- Cartoon, Pogo etc. channel-a an tihchhuah tam tak lah hi vai pathian ropuizia puanchhuah tumna leh hindu-ho sakhaw chin dan chawisanna te  a lo ni bawk a. En tur dang awm hek lo, an en ta fova, naupang zingah Pathian aia Chhota Bheem chak zawka hria; Isua aia Rama leh Sita ngaisang zawk an kat ta nuk mai. Naupang en tur Gospel Cartoon kan mamawh.

Tichuan… : Kan mamawh t^k chu kan mit hmuh leh kan beng hriat; a \ha lama kawnga min hruaitu tur a ni. Tunhnaiah Kristian movie \ha tak tak a rawn chhuak a, a lawmawm hle. A \ha zawnga nun kaihruai thei film en hi i intihhmuh ang u.


TV leh Computer hmaa kan \hut ai hi \awng\ai nan hmang ta zawk ila chuan khawvel hi kan her danglam bawih thei ngei ang.

BETHESDA


Changthlan  : Johana 5:1-9

Bethesda tih chu ‘Khawngaihna In’ tihna  a ni a, he dilah hian damna mamawh tam tak an hnim phum a, chung mi te chuan damna changing mi thar-ah an chhuak thin. Zaninah hian he dilah tute nge hnim phum ngai tih kan ngaihtuah ho dawn a ni.
1.Kristian remna tlachham te : Kan ram leh kohhran kalphung hi han en ila remna kan va mamawh em. Remna Lal Pathiana neitute chu Missionary thlencham avang ringawtin kan innghirnghova, thenkhatin an Kohhran mi leh sa awmlohna hmun chu ramthim a puangin Missionary an in tir thul. Beram inruk sak tawnin remna kan rap bet a, in ep ranin Kohhran te pawhin hun kan hmang fova. Mahni Kohhran Missionary tan chauh lo chuan tawngtai pawh kan phur zo tawh lo.

          Ram inrina(Boundary) hmangin kan inthen darh, State, District, leh veng hrang hrang hmanga kan inthen darh hnuah, tawng hmang avang te, hnam avang te a kan  inthendarh tawh hnuah Politics avangin nasa takin kan in ep kual leh a. A va nasa zozai em. Kohhran tal chu han ti ila Baptisma kalphung/tihdan avang ngawt paw’n inchibai a har chu a nih hi.Engatinge REMNA LAL Pathiana neitu, tawng pakhat hmang, Hla Bu pakhat ami hla sa hova, Bible pakhat ring si te hi kan inthurual theih lohva, kan inrem theih loh aw …?!

          Inrem taka ral do za tur kan nih laia, kan hmelma te bei lova, keimahni leh keimahni kan inbei fo hi a dik lova, awmdan tur lah a ni hek lo. Kan Pathian thuin nun dan tura min kawhhmuh lah a ni hek lo. Mahse, a thleng miau si.Kan Pathian thuin remna chu a um a um tura min tih laia rem loh tur zawng zawk ang hrim a lo nun fo mai hi a Kristian lova,  a Pathian zia hek lo.

Kohhran thalai pawl hrang hrangten ‘Joint Fellowship Programme’ neih tuma hma kan han la tan te hi a va lawmawmin a va Pathian thu em. Inkhawmpui nikhuaah kohhran hrang hrang thalai te kan inpalai tawn leh mek a, a lawmawm hle mai. Kohhran pawl hrang (Denomination) avanga inthen hranna hi – Krista aia Sakhuana chawisanna a ni.

2.Retheihna leh mahni hmasialna bawiha tangte : PRISM in kum 5 chhunga kan MLA te hausakna punna  a tih chhuahah chuan kan MLA hausakna chu a tlangpuiin 1,000% zetin a pung hlawm a. A then phei chu 2,000% in zu pung a. MLA pawh ni raw sek sek eiruk loh chuan sawrkar hnathawk a hausak thut theih loh… He lehkha phek; Mahatma Gandhi lu lem chuanna mai mai hian Isua Krista kan hrlah tur a ni lo.
Kan vela mi rethei tam zia te hi han thlir ila, kan hmuhphak mai te pawh hi han thlek the u. Tanpui ngai an va tam em. Mi hi an phu em avanga tanpui tur ni lovin an mamawh em avanga tanpui tur an ni. Pathian thu chuan, “ Mi rethei te khawngaih chuan Lalpa a puktir a ni a, a thitih that chu a rul ang” (Thuf. 19:17) tih a ni a. Tute emaw puktir ngawt ai chuan kan sum neihte tanpui ngaite tana hmangin Pathian engkimneitu hi i puktir ang u.

3.Sual langsar titute : Record-a a lan danin Mizoramah Drugs Addict (Inchiu thin) – 10,658 kan awm mek a,  KS- 1,298 kan awm a, mipat mipat hmang thin (pherh)- 555 kan awm.
Kum 2010-2011 chhungin nau tihtlak 814 awmin, tihtlak pangngai 76 chauh a awm!!
Damdawi zuarten an hralh theih ber chu rai theihlohna damdawi ‘ Contraceptive Pills’ an tih hi a ni a, a leitu tam ber chu tleirawl an ni. Rilru a na duh teh e.
Thalai hnathawk lova; Pathian pawh ngaihsak lo, mut nachang hre lo, thawh na chang pawh hre chuang lo kan pung ta hluai mai. Awm awl avanga kum naupang te te thau deuh deuh kan tam tial tial a, kan ram erawh a cher tial tial thung. Hetiang reng kan kal chuan vai pawisa ringa nung, vai biak in saka inkhawm thin, vai buh eia seilian te hi kan a chau viau ang.

Engtin nge kan tih tak ang?
Fellowship leh Inkhawm kalphung thlak a ngai:- Thalai inkhawm te hi han en ila  fel leh a fel,a tha leh a tha kan inpawl khawm a nit a ber mai. Kan member tam zawkin Biak In an thlan theih loh chuan an hnen kan thleng tur a ni mai dawn lo’m ni? Inkhawm te, lam te hi a tha; kan ti zel ang. Mahse, kan lam tual te hi sawn a ngai tawh. Dai lamah te lam chhunzawm taw hang u. Kan chi pui, kan nunaute sual avangin an let reng a, nu leh pa tam tak mittui a tlak mek lai hian kan la ngawi reng dawn em ni? Ramthim vei lova thlarau bo kan vei a hun ta hle mai.

Hruaitute leh active member te i in en fiah ang u. Mahni chauh inngaihtuah lova mi dang kan ngaihtuah tel a ngai. Kan thlarau bo veina leh chhanchhuah ngai chhanchhuak tura kan phurna te hi a bo zo tae m ni? Pangpar zu nei chuan mi a hip a, khuai leh phengphehlep ten an bawm thin. Keini hi engatinge thlarau bo te hian min bawm ve si loh..

Judai rama Bethesda chu kum khatah vawi khat chauh a fawn thina kan Bethesda, kan damna Isua Krista erawh englai pawhin a fawn reng si. He tuifawna mi tam tak hnim phum tur hian Pathian hnenah i inhlan thar theuh ang u.



ISIS

Thuhma :Tun hnaiah Iraq leh Syria-ah Islamic hel pawl thawmna leh nunrawng tak, Kristiante tihduhdah nasa tak mai, Kristian tam tak Iraq ram a\anga hnawtchhuaktu ISIS hel pawl an lar hle mai; tun \umah hian an chanchin kan rawn tarlang dawn a ni.
 An in din chhoh dan : Islamic State of Iraq and the Levant or Shaam (ISIL) /(ISIS) hi Sunni Jihadist Group niin tunlai hian Iraq leh Levant ram (Turkey chhimlam a\anga Egypt, Syria, Lebanon, Israel, Jordan leh Palestinian ram vel) -ah an che nasa hle a, an khawpui atan Ar-Raqqah, Syria, an hmang a. Tuna an dinhmun thleng tur hian rei tak an bei tawh a, US in Sadama sawrkar paihthla tura a beih a\ang khan an rawn pawngpawrh zual ta chauh a ni.
            He pawh hi Soviet-Afghan War laia Jordan mi Muslim ruh tak mai, Afghanistan-a Soviet-ho bei tura kal ve v^ng v^ng tawh; Abu Musab al-Zarqawi-a’n kum 2000-a a din niin a tirah chuan Jama’at al-Tawhid wal Jihad (JTJ) tih a ni a, JTJ an nih lai hian Afghanistan-a Herat-ah he pawla tel tur mi sawmkhawmin nasa takin a training pui a. Jordan Sorkar chu Sunni Muslim ngaihdan ang lo taka rorelah puhin paihthlak an tum a, pawikhawihna engemawzatah an inhnamhnawih hman. Mahse, kum 2001-a US in Afghanistan a beih khan Iraq lamah al-Zarqawi hi a tlanchhia a, hetah hian Kurdish hel pawl Ansar al-Islam chu a zawm zui a.
            Kum 2003-a US in Iraq a run \um khan US sipaite chu nasa takin an lo bei a, an tum ber chu US leh a thurualpui sipai; Iraq-a awm umchhuah te, Iraq ram Islam hlang awmna rama siam te, Iraq sorkar lailawk paihthl^k te, Shia muslim ho thah chimih te a ni. Hmun hrang hrangah tharum thawhin mi tam tak an ru bova , UN Office, Red Cross, Foreign Embassy hrang hrang beihna kawngah te an inrawlh nasa a, Al Qaeda nen thawhdunna th<k tak neiin Osama bin Laden leh Al-Zarqawi te thawhdunna pawh a \ha hle.
            Kum 2004 October thla khan al-Zarqawi leh Ayman al Zawahiri te hmalaknain Mujahideen Shura Council (MSC) hnuaiah Iraq rama hel pawl hrang hrang inzawmkhawm ‘Al Qaeda in Iraq’ tih chu an din a, hetah hian inchhung l<tin Tanzim Qaidat al-Jihad fi Bilad al-Rafidayn tiin an hming an thlak a, mahse an hlawhtling tehchiam lova, an tam l>m lo bawk.
            Al-Zarqawi-a pawlte hi an che rawvain civil mi an bei tel nasa hle \hin a. Kum 2001-2011-a US sawrkarin Saddam Hussain a rorelna a tihtawp sak a\ang khan Saddama lam \ang Sunni Muslim te chu  ram rorelna leh ei leh bar thlengin hrek an ni a, hei hian Muslim hel pawl tho mahnise; Shia Muslimte huatna siam nasa zualin an muslim puite chu an bei ta hmiah hmiah mai a, 2005 kum a; Amman-a Hotel 3 ngawt an bomb hnu phei chuan mipui leh hel pawl dangte thlawp an hlawh lo telh telh a. Hei hi an zawmpui Al Qaeda chuan a ngaimawh zual a, an ch>t r^wng >m avangin an inzawmna chu an chhu chat hlek hlek a, kumin February thla khan an inzawmna zawng zawng hi an chhu chat ta a ni.
            Hruaitu leh hming thlak : Kum 2006 June thlaa US leh Iraqi Intelligence ten thlawhna hmanga Iraq hmun hrang hrang an beihnaah ISIS helpawl dintu al-Zarqawi hi thah a ni a, Zarqawia thih hnu hian Abdullah al –Rashid al-Baghdadi chu an hotu a nih thu  a puang zui a, mahse, a takah chuan Egyptian mi, bomb siam thiam Abu Ayyub al-Masri chu AQI hotu ber a ni. Kum 2006 October 13-ah an pawl chu Islamic State of Iraq(ISI) tih hming puin an tuai thar a, al-Baghdadi leh Masri te hi kum 2010 April thla khan US sipaiten an that ve leh ta hlauh mai a. Abu Hamza al‑Muhajir chuan thlak lehin Muhajir-a pawh hi May 2010-ah a thi ve leh a. Hemi hnu hian tuna ISIS hotu lu ber Abu Bakr al-Baghdadi hian a thlak ta a, official taka an hotu lu ber atana an puan ni erawh kumin June ni 29 kha a ni. A tirah Iraq-a Sunni Muslim awmna bial chhung chauha hmalak tum nimahse; hruaitu chak leh mi h$p tak Bakr al-Baghdadi hnuaiah an \hang chak >m >m a, an huang pawh zauhin kum 2013, April ni 9 khan tuna kan hriat lar tak Islamic State of Iraq and the Levant (ISIL) tih hming pu hian Syria an luhchilh ta a ni (ISIL tih leh ISIS tih hi thil thuhmun niin ISIS-a ‘S’ hi Arabic \awnga Levant / Syria sawina thumal ‘Shaam’ lamtawi mai a ni a, anmahni chuan al –Dawlah (the State) an ti mai \hin).
ISIS hel pawl hian inkaihhruaina mumal tak neiin Iraq leh Syria-ah hruaitu rothap tak tak an zingah hian a r<kin an ther fur. Baghdadi hi kum 1970 chhova Islam helpawl zawm tawh, indo thiam leh rem hre tak mai a ni a, hei vang hian thihchilh tura hrual leh enkawl seilen (Jihadist) naupangte te pawhin an ngaisang a, Al Qaeda aiin ISIS hi an zawm phah zel a ni.
Anni chuan an pawl hi pawl \ha leh sakhaw ngai pawimawh, an pathian Allah leh ram tana beitu niin an inngaia, chutih laiin United Security Council, USA, UK, Australia, Canada bakah Muslim ram Indonesia leh Saudi Arabia te chuan Hel Pawl (Terrorist Group)-ah an puang a. Muslim ram \henkhatin hel pawla an puanna chhan hi an ch>t rawva theih bakah an Muslim pui te an an beih \hin vang a ni. Ram tam takin hel pawlah ngaiin hnawl mahse, Muslim peng lian tak pakhat Sunni Muslim puala din a nih angin hemi kaihnawih pawl hrang hrang ten an thlawp \ha >m >m thung.
Enge an tum? : An inmun \anna a rei tawh avangin hming hrang hrang an pu kual a, an hotu leh an hming a inthlak \hin angin an tum pawh a inthlak kual nasa hle. A tira an tum ber chu Iraq –a Sunni Muslim tamna biala Islam hlang ram (Caliphate), fir tak  din a, Mohammed-a aiawhtu tur (Caliph) siam a, chumi chhunga muslim dan khirkhiap, ‘Sharia Law’ an tih chu hmanlai anga heng hmunah te hian hman a ni. Syria ram tualchhung buai inrawlhin an hlawhtling viau a, heta \ang hian Iraq leh Syria an huam chho a, thl^wptu leh puitu an ngah takah chuan Levant ram an kai ta hial a ni. Tunlai changk^nna leh khawvel hmasawnna hian an rinna a tidal ni a an hriat avangin hmanlai Islam rinna fir taka l>t leh kha an duh a, muslim ram hrang hrang te inrina zawng zawng hi \hiah fai veka; ram khata chh<nfin an tum ruh >m >m a, hemi atana an kawng daltu lian tak chu - Shia Muslim leh Kristian te nia hriain r^wt chimih an tum tawp mai a ni!?
Sipai leh Ralthuam : ISIS hian Iraq-ah sipai 6,000 vel neiin, Syria-ah 3,000-5,000 vel an nei bawk a. Hei bakah hian khawvel hmun hrang hrang Chechny(Russia), France, Britain etc. a\anga ral bei tura lo fuankhawm 3,000 chuang an nei bawk a ni. A zat chiah hi hriat a har avangin zirchinagtu \henkhat chuan sipai 7,000-20,000 lai nei angin an tarlang thung.
            Ralthuam a r<ka an tawlh te bakah an ram hneh chin a ralthuam an hmuh ang ang chu an nei z>l a. Tunah hian Stinger Missiles, Scud Missiles, M198 Howitzers, DShK (silai truck-a hun chi), thlawhna kahthlakna leh amaha vir kual mai thei mihring thunun ngai lo chi silai an nei nual bawk. Hei bakah hian kumin June thla khan Iraq khawpui lian ber dawttu Mosul an laa, heta awm UH-60 Blackhawk Helicopter leh bungraw phur chi thlawhna engemawzat an rochun nghal a, Mosul University-a Nuclear hmanrua zawng zawng an kutah a awm zui nghal a ni. Mahse, he nuclear hmanrua te hi International Atomic Energy lam chuan ralthuam hlauhawm han siamchuah na’n chuan a chak tawk tawh lo tih an sawi.
Firfiak hausa : An hmalakna atana an sum mamawh 5% hi ram dang a\anga l<t a ni a, a bak 95% chu Iraq a\anga an hmuh a ni. Sum hmuh na’n hian mi rukbo, mi pawisa hnehchhuh, mimal leh pawl a\anga chhiah lak leh bank rawk te an uar hle a. An khawpui lak china sum leh pai awm zawng zawng chu an fai \hiah mai \hin. Kumin June thlaa Mosul an lak khan  Mosul Central Bank a pawisa awm zawng zawng bakah he bank-a rangkachak an dahkham tam tak leh; he khuaa Bank hrang hrang a\angin US Dollar maktaduai 429  zet an hui a. Hei bakah hian Oil khur an thunun nual avangin heta \ang hian sum an la lut tam viau bawk. Intelligence ten tunhnaia an thuruk an lakchhuah a\anga a lan dan chuan ISIS te thil neih hlutzawng hi US Dollar tluklehdingawn 2 zet  niin khawvela Muslim hel pawl hausa ber an ni.
Iraq-ah Kristian a ral dawn ta em ni?  : Muslim ram fir din tumtute an nih avangin an ram hauh china Sunni Muslim ni lote suat mang chu an tum lian ber a ni tawp mai a, kristiante chu an target lian tak an ni ta zel a ni. An ram awp china kristian awm te chu duhtlan tur pathum – 1) Islam-a inleh 2) Islam nih loh avanga chhiah tam uchuak tak chawi 3) Thih - pein an duh an thlan tir \hin a, an huat zawngte lu tan chu an nuam tih zawng tak a ni. Tunah hian pawisawi lo mi 5,500 zet chu rawng takin an that tawh a,  mi 1,15,500 in hliam an tuar a;  mipui 12,00,000 zetin himna zawngin Iraq an chhuahsan tawh a ni.
            Hetia an pawngpawrh tak >m avang hian Iraq-a Biak in  te chu a reh \huap a, tawngtai leh Pathian fak thawm emaw, thusawi thawm emaw hriat tur a awm tawh lo. Kristian thah bangte chu hlauva tlan chhiain, ei tur leh z^lna mumal pawh nei lovin; vengtu neilo beram ang maiin thlaler hmun tinah an darhsarh a. Anglican Bishop, Andrew White chuan, “ Kan mi leh sa tam takte lu an tansak a, hmun tinah an tlandarh ta bawk a, kan hmabak hi a thim hle a ni. Iraq-a Kristian te hi kan \ang ral raih dawn a, chu kan ral hun chu a thleng dawn hnai ta” tiin Iraq-a kristianna tawp hun a hnai niin a sawi. Kan unauten Krista avanga heti khawpa nasaa an tawrh lai hian keini hi kan lo ngawi reng dawn em ni?


Wake Me Up When September Ends


Kumtin September thla a lo thlen apiangin khawvel hmun hrang hranga thalaite zingah hla pakhat a lar thin a, chu hla chu engdang ni lovin  Green Day hla "Wake me up when September ends" tih hi a ni.
Oakland, California-a nupa Andrew Amrstrong leh Ollie Jackson te chuan an fa paruk na’n mipa neiin a hmingah an chhungkaw hming chawiin Billie Joe Armstrong an sa a. Andrew hi Safety Inc. – truck driver niin nitin deuhthaw a motor lian tak chu a khalh chhuak thin a. A remchang a nih phawt chuan an fa naupang ber, mipa naupang harh tak Billie Joe Armstrong chuan a zui thin. Joe hi naupang harh danglam tih takah a chang chuan a pa motor khalh lai gear chu a thlak thut a, a chang leh a horn te tul lo takin a lo pe thul. A mut a chhuah leh truck-ah chuan a pa ban nghengin a muhil leh mai a. An inkawm ngeih em em a, ‘Thianpa’ tiin an inko mai thin.
            Chhungkaw hlim tak nia hun an hman mek laiin chhungkaw pa ber Andrew chuan Hrawk Cancer a vei ta a, Joe chu a pa bulah a awm chawt a, rei tak a kalsan ngai lo, tihtheih erawh a nei tlem hle. An inenkawl ngial hnuah pawh mihring thiamna leh theihna hmanga chhanchhuah rual a ni ta lo va,  kum 1982, September ni 10 ni chuan khawvela kir leh ngai tawh lo turin piallei thuahriat hnuaiah an zalh a ngai ta.
            An lawina kohhran Pastor-in khunkhan takin a vuina hun a hmang a, inhnit feih feih thawm tih loh chu thawm dang hriat tur a awm lo. Joe pawh mittui tla perin a tel ve a, a pa a thianpa ni bawk kuang chu a en reng a, a insum zo ta lo; thawklehkhatah ring mangkhenin a rawn tap chhuak thut a, tumah ngaichang lovin in lam panin a tlan haw nghal nal nal a, a room-ah a inkalhkhum a, a nu Ollie mangang chuan kawngka hawng turin a ngen chiam a, mahse, Joe chuan a hawng duh lo. Lungngaihna chhum dum chhah takin a chimpil thla; September thla chu kalhlen a duh a, a nu-in chhanna a hmuh chhun pawh, “ September thla ral hnuah min kai harh chauh dawn nia” tih chu a ni.
Summer has come and passed
The innocent can never last
Wake me up when September ends
Like my father come to pass
Seven years has gone so fast
Wake me up when September ends

            A innghahna a pa, a chhuan em em; khawvela pa ropui ber leh thil tithei ber ni a a hriatin a han thihsan atang chuan amahin khawvel a hmachhawn a ngai ta a, a pa nena awlsam taka harsatna an paltlang thin chu a mah ngawt chuan paltlang harsa a ti thin. A thil thiam leh chhuan tur neih apiang a hrilh leh a hmuh tir thinin a awmlohsanna chu rei tawh mahse, a theihnghilh thei lova; a pa chu a rilruah lo tharin van ata ruahpui surin thil a nan huh ang maiin mipa biangah mittui a lo luang a, a hmai chu a bual huh leh thin.

Here comes the rain again
Falling from the stars
Drenched in my paint again
Becoming who we are
As my memory rests
But never forget what I’ve lost
Wake me up when September ends


            Thlasik vin tak liamin nipui a lo thaw a, an awmna  phul hmun chamdiaiah chuan pangpar chi tin reng a rawn vul a, chung pangpar te chu khuai leh phengphehlep ten an bawm a, sava chi tinreng an chiar noh noh a. Chu nipui lo thleng lawmna’n chuan chung phul hmunah te chuan dar an vaw thin a, chu dar ri chu hlim au thawmin a pawlh thin. Joe te chhungkua hi a phur berah an tang thin a, dar vuak hmasak inchuhin an unau an innek a; an au chel chul bawk a, a pa chuan, “In nau Joe kha vuak hmasak tir rawh u” tiin thupek a han chhuah a, Joe chu a vaw hmasatuah a tang leh nge nge thin. Mahse, a pa awm loh hnuah erawh engkim a chuai a, nipui lo thleng chuan dar vuaka lawm a hlawh zo tawh lo va, dar pawhin hlutna a nei tawh hek lo...
Ring out the bells again
Like we did when spring began
Wake me up when September ends
Like my father come to pass
Twenty years has gone so fast
Wake me up when September ends

            Joe te hian a pa thih hnu kum 7 ralah a thianpa Mike Dirnt nen Sweet Children an din a, a hnuah he band hi tun thleng kan hriat lar Green Day tiin a hming an thlak a. A pa sunna hla hi a pa thih atanga kum 20 –naah a phuah ve chauh a ni. Tuna kan sawi mek "Wake me up when September ends" tih hla hi kum 2002-a Green Day Album tihchhuah ‘ Shenanigans’-ah khan telh tum a ni nain Joe hian a sak dawn apiangin a mitthlaah a pa a hmu thin a, a thianten nalh ti viau mahse a sak hleihtheih tak loh avangin kum 2005-a an tihchhuah ‘American Idiot’ Album–ah an telh ta chauh a ni.
Lawmkima Hmar
Bazarveng, Lunglei

Mb - 9436621908

Wednesday, 24 September 2014

KOHHRAN NEWS

United Pentecostal Church (NE)

 *Thianghlimna Campaign: Lunglei District UPC Thianghlimna Committee chuan Rawgbawltu zuk leh hmuam ngei lo Survey nei m>kin, Campaign pawh ngawrh takin an kalpui m>k a . UPC kohhran hian District Conference-ah Upa zuk leh hmuam nghei lo chu palai nih a phal lo a. Kohhran hnathawktute pawh Zuk leh hmuam tih an khap tlat a ni.

*Thianghlimna Workshop: UPC Lunglei District Thianghlimna Committee chuan November.2014 -ah Lunglei khawpui chhunga Rawngbawltu leh Upa zawng zawngte pualin z<k leh hmuam chungchangah Workshop /Seminar neihpui a tum a ni.

*Camp/Crusade: Sept.21.2014 Pathianni hmangin Cherhlun Local chuan an bialtu Pastor Rev. Lalbiakdika Chawhte Speaker-a hmangin camping an nei. |hangte Local-ah Bialtu Pastor Rev. R. Lalrosanga Speaker-a hmangin Crusade neih mek a ni a. Thianghlimna Campaign neih tum a ni bawk.

*Pentecost dinchamphaphak : Sept. 25 (Ningani) hi khawvela United Pentecostal Church (UPC) kohhran America rama a lo din chhuahna champhaphak  a ni a, America ramah Pentecost pawl 2, Pentecostal Assemblies of Jesus Christ leh Pentecostal Church Incorporated te chu inzawmkhawmin United Pentecostal Church-kohhran hi an lo din chhuak ta a.

*Bial inkhawmpui : Sept.21 Pathianni hmangin Pangzawl Bial LAD & PYD ten Joint Conference an nei m>k a. Pastor Lalsawmliana Sailo, Lawngtlai N bialtu Pastor Speaker atan hman a ni.

*Missionary Day : Kum 1972-a General Missions Board-ah Lunglei District a\anga rawtna lo kalin; Indian Hmachhakah Missionary Day hman \hin nise tih chu sawiho a ni a. Tichuan General Missions Board chuan ngun taka ngaihtuahin Missionary Day atan UPC kohhran din n$ Sept. 25 chu hman \ha  tih a  ni a, India hmarchhak pumpuiah he n$ hi kohhran ni pawimawh a puangin kohhran office leh a hmun pawimawhte pawh khar \hin a ni. Kum tin mahni local-in remchan dan angin an hmang \hin. India hmarchhakah hian kum 1950, Feb. 18 khan UPC kohhran hi din a ni.
Roman Catholic
*Bishop Programme : Sept. 21 hian Pio Feast, Khatla, Aizawl-a neihah a telpui ang a,  September 25-30 chhunga Evangelization chungchang Asian Bishop Meeting, Bangkok, Thailand-a neih turah a tel bawk ang

Evangelical  Free  Church of  India

*Beirual intawhkhawm : September 20-21 chhung hian ‘Beirual Intawhkhawm’ neih a ni dawn a, hriat theih chinah  heng hmunah te hian hman a ni ang:
Aizawl District  -  
            Zemabawk Pastor Bial  - Aizawlah
            Sesawng Pastor Bial    - Sesawngah.
            Darlawn Pastor Bial     - Darlawnah
Imphal District :
            Imphal District             - Sangaipro-ah
Kolasib District –
     Vairengte Pastor Bial      - Chhim Veng, VRT
     Rengtekawn Pastor Bial  - Gilgal, KLS
     Saipum Pastor Bial         - Chhim Veng, SP
     Saiphai                          - Mission Veng, SP
     Khawlian District , Lunglei, Tlabung leh Saikawt ten mahni Local \heuhah an hmang ang.

*Biak in hawng :  Sept. 21 hian Sawrbong, Tripura South District Biak in chu ‘Beirual Intawhkhawm Programme’ neih pahin Rev. Lalsiamvela District Superintendent chuan a hawng a ni.

*Dist. K|P Conference:  Tripura South District Kristian |halai Pawl 26th Annual Conference 3-5 Oct. 2014 hian Zanthum Bong Coloney-ah neih a ni dawn. Thupui atan  “Pathian ngaihsak” tih a ni ang. Speaker atan Bialtu Pastor leh D/S te hman an ni ang.

Lairam Isua Krista Baptist Kohhran

*Naupang Camping : Sept. 12-13  khan Lairam Isua Krista Baptist Kohhran Hmeichhe Pawl, Peniel Unit; College veng-ah H. Lalrinsangi, Superintendent LIKBK chuan Naupang pual Salvation Camping neiin hun a hmang.

*Crusade nei : Sept. 12-22  chhung hian T. Lalrinawma, Evangelist leh T. Lalkhuma, Evangelist-te chuan Mampui, Saibawh leh M. Kawnpui Labour Camp-a Non-Mizo te zingah Crusade neiin hun an hmang mek.

*Free Midical Clinic : Sept. 19  kha Lairam Christian Medical Centre din \an a\anga chhiarin kum 13-na a ni a, he n$ hriatreng nan leh Pathian hnena lawmthu sawi nan Lawngtlai Civil Hospital-a Doctor te nen Free Medical Clinic neih a ni.

*Missionary la thar : Manipur Field-a Evangelist Teacher hnathawk turin Nl. Janiya Nongmaithem chu lak thar a ni.

Baptist Church of Mizoram

*Zin chhuak : Sept. 19-21 chhung hian  Rev. K. Lalrinthanga, AGS, i/c Mission chu Assam Dhubri Field-a Missionary te retreat neihpui turin a kal a, Regional Meeting, Guwahati-a neih turah a tel nghal ang.
            Hemi rual hian Arunachal East Field-a Missionary-te pawhin Rev. Sangvela hovin retreat an nei mek a ni.

*Ram tana \awng\ai :  Sept. 27 hian Tualchhung kohhran tinah ram tana chawnghei \awng\ai neih a ni dawn a, programme hi chawhma 10:30-ah \anin zan dar 6:00Pm thleng a awh ang.

*MBF Meeting : Mizoram chhunga Baptist kohhran inzawmkhawm pawl Mizoram Baptist Federation chuan September 17 khan meeting an nei a, thu 7 pawimawh tak tak an rel a ni.

*Camping & Crusade : Hetiang hian hmun hrang hrangah Camping & Crusade neih mek a ni.

Pathian Hnathawpuitu Team   -         Thingkah
Chanchin |ha Chhuangtute    -         Chanmari
Gospel Emanuel                      -    Bungtlang ‘S’
Evangelistic Team                   -    S.Vanlaiphai
Mizoram for Christ                  -   Chanmari VT
P/P Andrew Lalhmachhuana   -  Bazarveng, Lli
Gospel Messenger                   -    Edenthar, Lli
CT Lalruatthanga        -     Dinthar, W.Phaileng

Presbyterian Church of India

*Counselling Room thar: Sept. 10 khan Campus Ministry buatsaih Councelling Room thar, Khatla Presbyterian Kohhran Hall hnuaia mi chu Rev. K. Lalhmuchhuaka, Synod Moderator-in Pathian hnenah a hlan. Hlanna inkhawm tawi hi Rev. Dr. R. Lalbiakmawia, Synod Finance Officer leh Campus Ministry Committee Member ni bawk chuan kaihruaiin, Rev. Lalchungnunga, Director, Campus Ministry-in report tawi a pe a ni. Nl. Margaret Malsawmzuali (Maggie) hnen a\angin Pathian fakna hla ngaithlak a ni a; Upa Chhawnvunga, Committee Member-in lawmthu sawiin, Rev. K. Lalthangmawia, Campus Ministry Committee Member & Chhinga Veng bialtu Pastor-in malsawmnain sawiin inkhawm hi a \in a ni.

*Computer hlan : September 10, 2014 (Nilaini) tlai dar 3:00 khan Synod Education Board chuan United Bank of India (UBI)-in Presbyterian English School \anpuina atana Computer 17, ` 6,34,100/- man a pek hlanna inkhawm neih a ni. He inkhawm hi Pu Rozama Chawngthu, Secretary, Synod Education Board-in a kaihruai a, Upa D.P. Biakkhuma, Supervisor of Schools, PES-in report a pe a, Rev. P.C. Pachhunga, Executive Secretary i/c Education, Mizoram Synod leh Mr. Khaling Themson Maring, Senior Manager, United Bank of India, MZU Branch ten thu sawiin, Computer an sem. Computer dawng tur hian school Principal eng emaw zat an lo tel thei a ni.

*Result \ha : Arunachal East Mission Field chhunga Tangsa Model School Matric result kimchang a hriat ta a, exam zawng zawngin an passed a ni. CBSE lamin mark thawn dan tur ruahmanna thar an siam chu TMS lam hian an lo hmuh loh avangin  an result kimchang hi hriat theih a ni lawk lo a. Result kimchang an hriat theih hnuah hetiang hi an dinhmun chu a ni :
Total candidates - 23, I Div - 6, II Div - 15, III Div - 2.

Seventhday Adventist

*Kohhran puitlingah hlangkai : September 13 sabbath n$ khan Kheda, Tripura chu kohhran puitlingah hlankai a ni a, he hun hi Mizoram a\angin President Pastor R. Biakthansanga leh a rawngbawlpuite’n an hmanpui a ni.

*Naupang inkhawmpui nei zo : September 13, Sabbath n$ vek khan Aizawl East Children Ministries ten Zemabawk-ah inkhawmpui an nei a, he hun hi Children Ministries Director Pi Thankimi Colney chuan a hmanpui a ni.

*Part Finder Investiture Service : September 20, Sabbath n$ khan Seventhday tl^ngah Part Finder Investiture Service neih a ni a. Naupang 30 velin he hunah hian pin an dawng a ni.

*Zin chhuak : September 20 Sabbath hmang hian Pastor M. Romawia chuan Thenzawl Bial-ah Publishing Ministries puala rawngbawlna neiin hun a hmang.
Save Saeed Campaign kalpui

            American Center for Law & Justice (ACLJ) in Brazil rama an thawhpui CBLJ chu Iran t^n ina t^ng mek Pastor Saeed Abedini chhuah zal>n a nih theih nan beihpui an thlak mek a, he beipui hi footballer lar leh Kristian \ha tak Kaka pawhin zawmin he campaign atan hian a thlalak thehdarh a ni a, thlalakah hian ‘Save Saeed’ tih chu tihlan a ni.
            CBLJ chuan thuchhuah siamin Kaka chu Kristian \ha tak anih thu an sawi a, Save Saeed Campaign atan a inphal hle a ni tih an tarlang a. CBLJ Director Coelho chuan Kaka chu Sao Paulo Airport-ah a hmuh thu sawiin hemi \um hian Saeed Abedini chungchang thu a hrilh a, he campaign atana tel tura a sawmna chu Kaka hian a pawm nghal tih a sawi. “Kaka-a inhuamna hi kan lawm tak zet a, hei hian mi dangte pawh he campaign atan hian a cho chhuah ngei kan ring a, Saeed Abedini pawh chhuah zal>n a nih phah ngei kan beisei,” tiin a sawi a. Coelho chuan Save Saeed Campaign tuipuitute chu Save Saeed tih ziak lehkha kenga thla laa Social Media ah a tam thei ang bera post kual turin a sawm nghal bawk a ni.

Dr Brantly-an Dr Sarca thisen pe

            Ebola Virus a\anga dam ta Dr. Kent Brantly chuan tuna Ebola natna vei thar SIM Missionary Dr. Rick Sacra tan a thisen unit khat a pe a, thisen pe tur hian Dr. Kent Brantly hi North Carolina a\angin Nebraska Medical Center, Omaha-ah a kal vang vang a, an thisen group a lo inmil chiah bawk. Thisen petu, Dr. Kent Brantly chuan, “Ka rawngbawlpui he natna tuartu Dr. Rick Sarca tan hian ka theih tawp chhuah ka duh a ni,” tiin a sawi.
            Ebola natna veite enkawl nan hian Ebola natna lo vei tawh, damchhuak leh te thisen an hmang chho chhin a, Ebola a\anga dam leh te hian he natna do thei antibodies hi an thisenah an nei tel ta a, an thisen chu Ebola vei mekte pek an nihin Ebola do turin he natna dotu sipai te chu a kai harh a, a \ha dawn hle niin WHO pawhin an ngai.
            Hetiang deuh bawk hian he natna veitu Nancy Writebol leh Dr. Kent Brantly te pawh hi Emory Hospital, Atlanta-ah enkawl an lo ni tawh a. Ebola damdawi chikhat ZMapp leh Ebola a\anga dam leh thisen hmangin hlawhtling taka enkawl an lo ni tawh a ni. Hetih lai hian enge an dampui tih hi doctor te chuan an la hre mai lo va, uluk tak leh fimkhur taka enkawl an nihna leh Pathian hnathawh chu doctor-te pawhin an damchhuah pui chhanah an puh ber a ni.

Saudi Arabia-ah Kristian 28 man

            Kar hmasa khan Saudi Arabian police te chuan Kristian 28, \awng\ai inkhawm nei te chu an man. Heng Kristiante hi Kuwait nen an inrina bula Khafji khawpuiah India mi Kristian pakhat ina \awng\ai hona nei an ni a, Police ten an luhchilh hnu hian he hmuna \awng\ai Kristiante hi a pui a nawiin an khawm vek a, inhmuhkhawmna atana an hman \hin he ina Kristian lehkhabu leh Bible-te Police hian an man khawm vek bawk a ni.
            Saudi Arabia hi Muslim sakhaw pianna hmun niin Mecca khawpuiah phei hi chuan kumtin Muslim maktaduai 2 chuan biak zinin an kal ziah \hin a. He ramah hian Muslim tan sakhaw danga inleh khap niin inlet lui te chu thi tura hrem theih an ni. Hetih rual hian Muslim ni lo te pawh an sakhaw thurin an puanzar khap a ni a, Bible sem te phei chu an khap hneh hle.
Indopui III-na hnai ti
            Kar hmasa khan Pope Francis chuan Italy rama Indopui laia thite hriatrengna atana siam Redipugilia War memorial chu tlawhin he hunah hian mass a buatsaih a, Pope chuan tunlaia suahsualna lo pung te, tharum thawhna leh indo thuthang lo hluar ta zel chu Indopui pathumna tem \anna a ni a ti.
            Pope chuan, “Indona hi ^tna a ni, Indopui vawi hnih hlawhchham takin kan tawng tawh, hetih lai hian khawvel chuan Indopui III-na hmachhawn turin ke a pen mek a ni,” a ti. Pope hian firfiaka chetna pawh na takin a dem a, mahse eng helpawl hming mah a sawi lang lo thung.

Pawn lam mi hip turin
Biak in chei tha mek
            Alabama-a megachurch pakhat Faith Chapel Christian Center chuan an Biak in compound-ah in lian tak sain he inah hian Bowling alley lane 12, Basketball Court, Gymnasium, Arcade Games khelhna etc te an dah.
            He kohhran Pastor Rev. Dr. Michael D. Moor chuan heng infiamna te hian kohhran a tel ngai lo te Biak in hungchhung kawtlaiah a tal tam phah tir dawn a ni a ti ve tlat thung. Pastor chuan, “Miten inkhawm turin Biak in rawn kal an peih lo mai thei a, kan sawmna pawh an ngai pawimawh lo mai thei, mahse infiam tur chuan an rawn kal peih ang. Hei tak hi keini chuan remchangah kan lo hmang thung dawn a ni. He buildinga an luh rual hian Pathianin a chenchilh tih an hria ang a, thianghlim takin an infiam ang a, an rilru te tih thar a ni dawn a ni,” tiin a sawi.
            He building lian takah hian \halaite lamna tur hmun te, zu leh zuk leh hmuam tel lo puitlingte inkawm hona tur night club te, banquet hall te, khawthlirna hmun te siam a ni bawk.
            Rev. Moor chuan, “Hetah  hian nun chau leh beidawngte an lokal ang a, nun hlimna an hmu ang a, Pathian hmangaihna an hmu fiah leh zual bawk ang. Kohhran mite chuan pawn lam mi he hmuna rawn kal te’n Pathian an hmuh theih nan rawngbawl hna kan lo thawk dawn a ni,” tiin a sawi.